Najczęstsze przyczyny urazów sportowych
Urazy są nieodłączną częścią bycia sportowcem. Osoby aktywne są podatne na typowe urazy sportowe, takie jak skręcenia, naciągnięcia i złamania. Są one efektem przeciążenia stawów i mięśni podczas regularnych ćwiczeń, takich jak skakanie, sprinty, szybkie zmiany kierunku i silne uderzenia. Aby mieć większe szanse na uniknięcie typowych urazów sportowych, warto znać najczęstsze przyczyny ich występowania. Należą do nich:
-
brak kondycji, która oznacza słabsze mięśnie, kości, ścięgna i więzadła,
-
nieskuteczna rozgrzewka i brak prawidłowego rozciągania,
-
przetrenowanie,
-
zła technika wykonywania ćwiczeń,
-
zbyt gwałtowny powrót do treningów po kontuzji,
-
niewłaściwa dieta, która może powodować utratę masy mięśniowej i zmniejszenie siły mięśni,
-
odwodnienie,
-
zbyt krótki czas poświęcony na regenerację,
-
brak odpowiedniego obuwia lub sprzętu ochronnego.
Wpływ diety na ryzyko kontuzji
Jedzenie jest jak paliwo dla organizmu, a jego wybór ma znaczący wpływ na to, jak działa całe ciało. Trenowanie wymaga od organizmu wzmożonej pracy, dlatego, aby umożliwić mu optymalne działanie i zapobiec kontuzjom, musisz zadbać o swoją dietę.
Dostarczanie zbyt małej ilości energii z diety może zwiększyć zmęczenie, osłabienie odporności i podatność na kontuzje. Odpowiednia ilość witamin i minerałów pomaga utrzymać zdrowe i mocne kości, co obniża ryzyko złamań i skręceń. Bez odpowiedniego odżywiania osłabieniu mogą ulec ścięgna i więzadła, które wspomagają pracę mięśni. Zła dieta może powodować większą podatność na urazy tkanek miękkich.
Węglowodany utrzymują wysoki poziom energii podczas ćwiczeń oraz wspierają wydajność i prawidłową regenerację. Białko dostarcza budulca (aminokwasów) m.in. dla tkanki mięśniowej, hormonów, enzymów i komórek odpornościowych. Jest również niezbędne do tego, aby naprawiać uszkodzenia mięśni powstałe w czasie treningu.
Niezbędnymi składnikami w diecie sportowca są również wapń i witamina D, które pomagają utrzymać kości w dobrej kondycji, zmniejszając ryzyko urazów powstałych podczas ciężkich treningów. Zbilansowana dieta bogata w niezbędne kwasy tłuszczowe pomaga zmniejszać stany zapalne, dostarczać energii i nawilżać więzadła i ścięgna, co ułatwia ruch. W diecie osoby aktywnej nie powinno też zabraknąć przeciwutleniaczy (witamin C i E), które pomagają zapobiegać uszkodzeniom komórek w organizmie, a także wspomagają proces gojenia się ran i wspierają pracę układu odpornościowego. Należy pamiętać również o właściwej ilości składników mineralnych.
Jak powinna wyglądać dieta zapobiegająca kontuzjom?
Dieta zapobiegająca kontuzjom powinna wspierać regenerację organizmu, wzmacniać tkanki (np. mięśnie, ścięgna, kości) i zmniejszać stany zapalne. Jadłospis sportowca powinien zawierać właściwą proporcję makroskładników: białka, węglowodanów i zdrowych tłuszczów. Średnio większość sportowców spożywa około 50-60% złożonych węglowodanów, 20-30% zdrowych tłuszczów (nienasyconych) i 15-20% białek.
Osoba aktywna powinna zapewniać sobie spożycie 1,6–2 g białka na kilogram masy ciała dziennie. Zwierzęce źródła białka, jakie warto włączyć to:
-
chude gatunki mięsa,
-
ryby,
-
jajka,
-
nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu.
Roślinne źródła protein to: nasiona roślin strączkowych (soczewica, ciecierzyca), tofu, tempeh.
Węglowodany, jako główne źródło energii, dostarczają glikogen, który jest paliwem dla mięśni. Pomagają również w prawidłowej regeneracji, hamując rozpad białek w mięśniach szkieletowych. Dzienne spożycie węglowodanów powinno wynosić 4–6 g węglowodanów na kg masy ciała, w zależności od poziomu aktywności. Powinny to być węglowodany złożone (pełnoziarniste pieczywo, brązowy ryż, kasze) oraz proste, spożywane przed lub po treningu: owoce (banany, jabłka), miód, daktyle.
Tłuszcze, które wspierają pracę stawów, zmniejszają stany zapalne i pomagają zapobiegać kontuzjom, powinny być przede wszystkim tłuszczami nienasyconymi (oliwa z oliwek, awokado, orzechy, nasiona) oraz tłuszczami omega-3 (tłuste ryby, olej lniany).
Dieta sportowca chcącego trenować bez kontuzji powinna być bogata w witaminy i mikroelementy, które zapewniają mocne kości, sprawne mięśnie i elastyczne więzadła. Taka dieta powinna być dobrze zbilansowana i bogata w składniki odżywcze wspierające zdrowie kości, stawów i mięśni.
Profilaktyka kontuzji i urazów sportowych – suplementacja
Suplementy mogą być bardzo korzystne w odżywianiu sportowym i stanowić uzupełnienie zdrowej, zbilansowanej diety. Oto najlepsze suplementy, które pomogą Ci utrzymać się na szczycie formy i zapobiegać kontuzjom:
-
kolagen – pomaga regenerować chrząstkę i wspiera elastyczność stawów,
-
glukozamina – wzmacnia chrząstkę stawową i może zmniejszać dolegliwości bólowe stawów, również w okresie kontuzji,
-
kwas hialuronowy – nawilża stawy i zapewnia elastyczność chrząstki,
-
wapń – wspiera mineralizację kości,
-
kreatyna – przyspiesza odbudowę masy mięśniowej w trakcie rehabilitacji sportowca,
-
witamina D – zwiększa wchłanianie wapnia,
-
białko – uzupełnia aminokwasy,
-
aminokwasy rozgałęzione (BCAA) – pomagają zmniejszyć zmęczenie mięśni i wspierają regenerację,
-
kwasy tłuszczowe omega-3: EPA i DHA – redukują stany zapalne przyspieszając proces zdrowienia,
-
witamina C – wspiera syntezę kolagenu,
-
magnez – zmniejsza ryzyko skurczów,
-
cynk – przyspiesza regenerację tkanek,
-
antyoksydanty (witaminy C i E),
-
elektrolity (sód, potas, magnez)
-
kwas alfa-liponowy (ALA) – wspiera regenerację mięśni i redukuje stres oksydacyjny.
RECOVERY SHAKE - białko i węglowodany
Co zrobić, gdy pojawiła się kontuzja?
Kontuzje są częstym problemem w sporcie i aktywności fizycznej niezależnie od poziomu zaawansowania. Gdy już dojdzie do urazu, ważne jest szybkie podjęcie odpowiednich działań, które przyspieszą proces leczenia, zmniejszą ból i ograniczą ryzyko pogorszenia stanu.
Jak powinna wyglądać dieta w okresie leczenia kontuzji?
Dieta w okresie leczenia kontuzji ma duży wpływ na przyspieszenie procesu regeneracji, wsparcie odbudowy uszkodzonych tkanek oraz minimalizację stanów zapalnych. Powinna być tak ułożona, aby uniknąć nieplanowanego przybrania na wadze i utraty tkanki mięśniowej.
Mimo ograniczenia aktywności fizycznej organizm nadal potrzebuje energii na regenerację tkanki kostnej i mięśniowej. Obniż kaloryczność, aby uniknąć przyrostu masy ciała, ale nie kosztem składników odżywczych. Kluczowe dla regeneracji uszkodzonych tkanek, gojenia ran i zachowania masy mięśniowej jest białko. Ilość węglowodanów dopasuj do bieżącej aktywności, różnej zarówno w przypadku drobnych urazów, jak i ciężkich, a także zadbaj o zdrowe tłuszcze, które pomogą zmniejszyć stany zapalne.
Regenerację wesprą takie składniki jak kolagen, witamina C, wapń, magnez i cynk. Przeciwzapalnie będą działać kwasy tłuszczowe omega-3 i antyoksydanty. Unikaj składników, które mogą spowalniać regenerację, tj.: alkohol (zaburza syntezę białek mięśniowych), cukier i przetworzona żywność.
Jak uniknąć przyrostu masy ciała podczas rehabilitacji sportowca?
Jak się okazuje, większość osób aktywnych, które doznają urazów, w trakcie rekonwalescencji odnotowuje niechciany przyrost masy ciała i wzrost tkanki tłuszczowej. Jednak kontuzja wcale nie musi być wyrokiem dla długo wypracowywanej sylwetki. Jeśli obawiasz się przyrostu masy ciała podczas rehabilitacji, stosuj następujące wskazówki:
-
monitoruj ilość przyjmowanych kalorii – wyeliminuj niezdrowe i kaloryczne przekąski i planuj posiłki,
-
znajdź sposób na utrzymanie aktywności fizycznej – skup się na ćwiczeniach części ciała, które nie zostały kontuzjowane, wykonuj ćwiczenia, które nie pogorszą stanu kontuzji, ale zwiększą wydatek kaloryczny (spacery, korzystanie ze schodów, lekkie prace domowe),
-
pamiętaj o zjadaniu odpowiedniej ilości białka – zapobiegniesz problemom takim jak rozpad mięśni szkieletowych, ale także zachowasz uczucie sytości, zmniejszając prawdopodobieństwo przejadania się (włącz do każdego posiłku źródła białka, wybieraj przekąski bogate w białko, stosuj odżywki białkowe),
-
kontroluj wagę – waż się regularnie o tej samej porze,
-
wprowadź lekki trening oporowy – skonsultuj się z fizjoterapeutą lub trenerem, który zaleci Ci ćwiczenia dostosowane do Twojego stanu zdrowia.
Bibliografia:
-
Turnagöl HH, Koşar ŞN, Güzel Y, Aktitiz S, Atakan MM. Nutritional Considerations for Injury Prevention and Recovery in Combat Sports. Nutrients. 2021;14(1):53.
-
Amawi A, AlKasasbeh W, Jaradat M, et al. Athletes' nutritional demands: a narrative review of nutritional requirements. Front Nutr. 2024;10:1331854.
-
Hijlkema A, Roozenboom C, Mensink M, Zwerver J. The impact of nutrition on tendon health and tendinopathy: a systematic review. J Int Soc Sports Nutr. 2022;19(1):474-504.
-
Smith-Ryan AE, Hirsch KR, Saylor HE, Gould LM, Blue MNM. Nutritional Considerations and Strategies to Facilitate Injury Recovery and Rehabilitation. J Athl Train. 2020;55(9):918-930.
-
Papadopoulou SK. Rehabilitation Nutrition for Injury Recovery of Athletes: The Role of Macronutrient Intake. Nutrients. 2020;12(8):2449.
-
Giraldo-Vallejo JE, Cardona-Guzmán MÁ, Rodríguez-Alcivar EJ, et al. Nutritional Strategies in the Rehabilitation of Musculoskeletal Injuries in Athletes: A Systematic Integrative Review. Nutrients. 2023;15(4):819.
-
Rodríguez S, Suarez-Cuervo AN, León-Prieto C. Exercise progressions and regressions in sports training and rehabilitation. J Bodyw Mov Ther. 2024;40:1879-1889.
Spis treści
BESTSELLERY