Co to jest napój izotoniczny?
Napoje izotoniczne, znane także jako izotoniki, to napoje o specjalnie skomponowanym składzie. Ich osmolalność jest taka sama, jak płynów ustrojowych człowieka, czyli potu i osocza krwi, co wpływa pozytywnie na szybkie i skuteczne nawodnienie organizmu.
W składach gotowych napojów izotonicznych spotkasz przede wszystkim wodę, odpowiednią ilość składników mineralnych oraz węglowodany. Izotoniki zwykle zawierają od 4 do 8 g węglowodanów (zazwyczaj jest glukoza, fruktoza lub sacharoza) oraz od 23 do 69 mg sodu na 100 ml napoju.
Napój izotoniczny jako źródło elektrolitów
Izotoniki nie są dokładnie tym samym, co elektrolity, choć często są mylone. Elektrolity to jedynie składnik napojów izotonicznych.
Napój izotoniczny to źródło takich elektrolitów jak:
sód,
potas,
magnez,
wapń.
Obecność elektrolitów w organizmie jest bardzo ważna, ponieważ wpływa na prawidłowe funkcjonowanie organizmu, np. przewodzenie impulsów nerwowych oraz pracę mózgu i mięśni.
Sód jest głównym elektrolitem, jaki wydalany jest wraz z potem w trakcie wysiłku fizycznego, więc szczególnie ważne jest, aby uzupełnić jego zasoby po treningu. Poza tym podczas intensywnego wysiłku tracisz również potas, magnez, wapń oraz chlorek.
Poza elektrolitami w składzie izotoniku znajdziesz także witaminy (głównie te z grupy B) oraz składniki mineralne.
Sprawdź też artykuł Rola witamin w diecie sportowca – jakie witaminy stosować?
Jaka forma napoju izotonicznego jest najlepsza?
Na rynku dostępne są różne formy izotoników - napój izotoniczny w proszku, tabletki musujące, a także gotowe napoje w butelce.
Opcją najszybszą i prawdopodobnie też najłatwiej dostępną jest oczywiście gotowy napój izotoniczny w butelce, który można kupić w prawie każdym sklepie. To rozwiązanie sugerujemy w sytuacjach, gdy do nawodnienia powinno dojść jak najszybciej lub wtedy, gdy nie masz czasu na sporządzenie własnego napoju z proszku lub od podstaw.
Z powszechnych opinii Klientów wynika, że tabletki musujące często charakteryzują się lepszym smakiem niż izotoniki w postaci proszku czy gotowych płynów, natomiast jest to kwestia indywidualna i zależy ona od preferencji danego Konsumenta.
Na czym polega działanie napojów izotonicznych?
O napojach izotonicznych można wiele powiedzieć, ale najpierw należy podkreślić ich wielokierunkowe działanie.
Do działania izotoników można zaliczyć:
odpowiednie nawodnienie organizmu,
uzupełnienie elektrolitów utraconych m.in. podczas wysiłku fizycznego,
utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej,
dostarczenie źródła energii w postaci węglowodanów,
w przypadku izotoników wzbogaconych o witaminy również dostarczenie ich do organizmu.
Jak stosować napój izotoniczny?
Przede wszystkim należy pamiętać, że napój izotoniczny nie wymaga natychmiastowego wypicia całej porcji na raz. Zdecydowanie lepiej jest wypijać mniejsze porcje, ale częściej.
Dokładny sposób użycia danego napoju powinien być podany na jego etykiecie. To właśnie tam znajdziesz precyzyjne zalecenia producenta i najlepiej stosować dany izotonik zgodnie z tymi wytycznymi.
W czasie upałów warto wypijać więcej niż powszechnie zalecane 2 litry płynów dziennie, z czego częścią tej porcji mogą być właśnie napoje izotoniczne.
Komu polecane są izotoniki?
Osobami, które powinny stosować napoje izotoniczne, z pewnością są profesjonalni sportowcy oraz pasjonaci intensywnego wysiłku fizycznego. Podczas aktywności fizycznej z organizmu wytracana jest woda wraz z elektrolitami, co często może wpływać na możliwość kontynuowania wysiłku fizycznego, a skrajne niedobory elektrolitów i odwodnienie zagrażają zdrowiu i życiu człowieka.
Napoje izotoniczne poleca się także osobom, które borykają się z takimi problemami zdrowotnymi jak biegunka lub wymioty. Są to dolegliwości powodujące odwodnienie organizmu, dlatego zastosowanie izotoniku w takiej sytuacji jest jak najbardziej uzasadnione.
Warto pić izotoniki, gdy pogoda za oknem jest upalna. Wysokie temperatury sprzyjają odwodnieniu organizmu, a orzeźwiający napój izotoniczny to odwodnienie zniweluje.
Napoje izotoniczne mogą stosować także aktywne fizycznie dzieci oraz kobiety w ciąży, natomiast zdecydowanie lepiej będzie, jeśli te osoby będą stosować domowy napój izotoniczny złożony z wody, niewielkiej ilości cukru/miodu i owoców.
Zawsze sprawdzaj skład produktu, który chcesz kupić! Gotowy izotonik może zawierać spore ilości cukru i substancji dodatkowych.
Czy napoje izotoniczne są bezpieczne dla zdrowia?
Napoje izotoniczne są jak najbardziej bezpieczne dla zdrowia, ale warunkiem jest stosowanie ich zgodnie z przeznaczeniem i zaleceniami producenta.
Gotowe napoje izotoniczne mają jedną cechę, która może budzić wątpliwości, mianowicie w ich składzie może znajdować się duża ilość cukru. Spożywanie napojów izotonicznych w przesadnych ilościach może prowadzić do wzrostu wagi ze względu na ilość spożywanych kalorii.
Spożywanie napojów izotonicznych - skutki uboczne
Skoro izotoniki nie są niebezpieczne dla zdrowia, nasuwa się myśl, że ich stosowanie nie grozi wystąpieniem żadnych niepożądanych dolegliwości. Warto jednak wiedzieć, że może pojawić się jeden skutek uboczny, jakim jest alergia.
Zawartość konserwantów, barwników i polepszaczy smaku w składzie izotoników może wywoływać reakcję alergiczną u osób uczulonych. Jeśli masz alergię na dany składnik napoju, nie ryzykuj!
Osoby uczulone na dodatkowe substancje gotowych izotoników mogą zrobić swój własny. Do przygotowania napoju izotonicznego potrzebujesz tych składników:
1 litr wody,
1 g soli kuchennej,
40-80 g miodu lub cukru,
kostki lodu,
owoce, mięta, rozmaryn - w zależności od preferencji smakowych.
Przewodnienie i hiponatremia - wpływ na organizm
Odpowiednie nawodnienie to podstawa prawidłowego funkcjonowania organizmu, szczególnie w przypadku osób aktywnych, które podejmują się intensywnego wysiłku fizycznego. Słowem klucz jest tu "odpowiednie", ponieważ nawet z wodą czy napojem izotonicznym można przesadzić.
Wypicie zbyt dużej ilości wody w krótkim czasie skutkuje przewodnieniem organizmu, które może skończyć się hiponatremią. Jest to stan, w którym dochodzi do obniżenia stężenia sodu we krwi. Prowadzi to do takich objawów jak mdłości, drgawki, dezorientacja. W skrajnych przypadkach osoba dotknięta przewodnieniem może zapaść w śpiączkę, a nawet umrzeć.
Najlepszym sposobem na uniknięcie zarówno przewodnienia, jak i odwodnienia, jest opracowanie swojej własnej metody nawadniania przed, w trakcie wysiłku fizycznego oraz po nim. Zwykle wykorzystuje się do tego analizę masy ciała sprzed treningu oraz po jego zakończeniu. Przyjmuje się, że każdy utracony kilogram odpowiada litrowi wody. Jeśli po treningu waga pokaże Ci kilogram mniej, a w trakcie wysiłku fizycznego wypiłeś 1,5 litra płynu, to utraciłeś ok. 2,5 litrów. Ta metoda jest bardzo często stosowana przez sportowców różnych dyscyplin i można ją uznać za sprawdzony sposób.
Jeśli dodamy masę płynów (lub pokarmów) spożywanych w czasie treningu oszacujemy całkowitą utratę płynów.
Bibliografia:
R. Korzeniowska-Ginter, T. Owczarek, Ł. Czarnecki. Ocena praktyk i preferencji żywieniowych młodych piłkarzy amatorów. Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni. 2015. Tom nr 88, str. 24-33.
B. Frączek, M. Gacek, A. Grzelak. Żywieniowe wspomaganie zdolności wysiłkowych w grupie sportowców wyczynowych. Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): 817-823.
Z. Krejpcio, K. Skwarek, A. K. Hyżyk, S. Dyba. Ocena powszechności spożycia suplementów diety w wybranej grupie osób aktywnych sportowo. Probl Hig Epidemiol 2011, 92(4): 935-938.
I. Joachimiak, K. Szoltysek. Świadomość, stan wiedzy oraz częstotliwość spożycia napojów energetyzujących i izotonicznych przez osoby młode, czynne i uprawiające sport. Nauki Inżynierskie i Technologie. 2013. 1(8).
E. Stasiuk, P. Przybyłowski. Elektrochemiczne wskaźniki jakości w ocenie napojów izotonicznych. Probl Hig Epidemiol 2015, 96(4): 827-829.
K. Szwedziak, E. Polańczyk, M. Szwancarz, A. Żurawska. Napoje izotoniczne w diecie sportowców. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego. 1/2015. 58-61.
