Na wstępie warto wyjaśnić, skąd wzięła się nazwa tego sportu. Pochodzi ona od słowa "koło", którym początkowo określany był rower. Z czasem zaczęto rozróżniać poszczególne rodzaje kolarstwa. Tak też powstały nazwy: kolarstwo szosowe, górskie czy przełajowe. Jazda na rowerze określana tym mianem jest obecnie kojarzona jedynie ze sportem, a mianem kolarz nazywa się głównie osoby uprawiające tą dyscyplinę.
Krótka historia kolarstwa
Za początek kolarstwa uznaje się rok 1868, kiedy to James Moore pochodzący z Anglii wygrał pierwszy zorganizowany we Francji wyścig rowerowy. W bardzo szybkim czasie wyścigi kolarskie zyskały popularność, a w 1893 roku zorganizowano pierwsze mistrzostwa świata w tej nowej dyscyplinie. Na Igrzyskach Olimpijskich sport ten zaczął gościć od Olimpiady rozgrywanej w Atenach w 1896 roku.
Początkowo kolarstwo było rozrywką dla bogatych, lecz wraz z rozwojem technologii rowery stały się ogólnie dostępne i powszechniejsze. Prawdziwy rozkwit dyscypliny nastąpił w XX wieku, kiedy to zaczęto organizować zawody kolarskie, dziś uznawane za najbardziej prestiżowe.
Tour de France odbył się w 1903 roku, następnie Giro d'Italia w 1909 oraz Vuelta a Espana, która została pierwszy raz zorganizowana w 1935 roku. Warto jeszcze wspomnieć, że Tour de Pologne rozpoczęło swoją historię w 1928 roku i do dziś stanowi bardzo ważny wyścig na światowej mapie kolarstwa.
Jakie są rodzaje kolarstwa?
Kolarstwo stało się na tyle popularnym sportem, że z czasem pojawiły się jego odmiany. Wiele z nich weszło w poczet popularnych sportów i dziś kolarze specjalizują się w konkretnym rodzaju jazdy. Rodzaj kolarstwa determinuje specyfikę treningów, rower oraz przepisy towarzyszące wyścigom. Przyjrzyjmy się, jakie istnieją odmiany tej wymagającej olbrzymiej wydolności dyscypliny.
Kolarstwo górskie
Kolarstwo górskie, z angielskiego MTB (mountain biking), uprawiane jest w górzystym, niełatwym terenie, który wymusza, aby kolarz jechał na specjalnie dostosowanym do takich warunków rowerze. Rowery górskie są bardzo popularne również wśród osób nie uprawiających sportu, tylko jeżdżących rekreacyjnie.
Rosnąca popularność wyścigów górskich sprawia, że organizowane są coraz większe oraz częstsze wydarzenia umożliwiające sprawdzenie swoich umiejętności zarówno profesjonalistom, jak i amatorom. Jednocześnie rozwinął się całkowicie nowy odłam turystyki górskiej, który umożliwia pokonywanie tras dłuższych niż byłoby to możliwe na piechotę oraz wjechanie na tereny niedostępne dla samochodów.
W samym kolarskie górskim możemy wyróżnić kilka dyscyplin. Są to między innymi:
downhill - polega na indywidualnym zjeździe po stromych i wąskich, naturalnych szlakach. Zawodnicy jadą na czas, a wygrywa ten, który ukończy trasę w krótszym odcinku czasowym,
dual slalom - polega na jednoczesnym zjeździe dwóch, ścigających się ze sobą zawodników,
four cross - jest odmianą DS, w której na trasie w tym samym czasie znajduje się aż 4 kolarzy,
freeride - bardziej dowolna forma zjazdowa, która charakteryzuje się jednocześnie mniej zorganizowaną formą zawodów,
dirt jumping - organizowany jest na specjalnie przygotowanych torach, które umożliwiają wykonywanie skoków i akrobacji.
Kolarstwo torowe
Kolarstwo torowe odbywa się na specjalnie do tego przygotowanych torach moto cross. Rowery przypominają te wykorzystywane w kolarstwie szosowym i mają koła o wielkości 28 cali. Zawodnicy rywalizują na krótkich dystansach bądź w wyścigach wieloetapowych, w tym także drużynowych.
W ramach kolarstwa torowego rozgrywane są różne dyscypliny, w tym indywidualne takie jak sprint, wyścigi na dochodzenie oraz wyścigi drużynowe. Reprezentacja Polski radzi sobie całkiem dobrze w tej dyscyplinie, a nasi kolarze osiągają również sukcesy indywidualne.
Kolarstwo szosowe
Kolarstwo szosowe charakteryzuje się jazdą po drogach publicznych, które są wcześniej odpowiednio przygotowane i wyłączone z ruchu drogowego. Tego typu zawody szosowe rozgrywane są od dawna, a do największych z nich należą między innymi Tour de Pologne.
Wyścigi obejmują zarówno starty drużynowe, jak i indywidualne, na trasach o różnych profilach. Dyscyplina wymaga olbrzymiej wytrzymałości, wydolności oraz umiejętności taktycznych. To w jej trakcie ogląda się często dające większe szanse na późniejsze ucieczki peletony oraz zawodników, którzy odrywają się od reszty próbując wypracować sobie przewagę.
Kolarstwo przełajowe
Kolarze w trakcie zawodów kolarstwa przełajowego rywalizują na zróżnicowanych trasach, które obejmują zarówno fragmenty szosy, jak i błotniste oraz trawiaste nawierzchnie. Zdarza się, że kolarz musi zejść z roweru, aby przenieść go przez przeszkodę bądź wnieść go pod górę, na którą nie jest w stanie wyjechać.
Dyscyplina jest bardzo ciekawa do oglądania i wymaga olbrzymich umiejętności. Sport cieszy się dużą popularnością, zwłaszcza na naszym kontynencie. Stanowi także świetną alternatywę dla bardziej przewidywalnej dyscypliny, jaką jest kolarstwo na szosie.
Kolarstwo BMX
Kolarstwo BMX to zarówno zawody wyścigowe, jak i akrobatyczne na specjalnie przygotowanych do tego rowerach. BMX zaistniało w latach 60. oraz 70. na terenie Stanów Zjednoczonych, tam też zyskało największą popularność.
W ramach kolarstwa BMX rozgrywane są krótkie, lecz bardzo wymagające wyścigi na torach moto cross, które są pełne przeszkód. Inną popularną dyscypliną jest freestyle polegający na wykonywaniu różnego rodzaju akrobacji.
Kolarstwo gravelowe
Kolarstwo gravelowe uprawiane jest na specjalnie przygotowanych do tego rowerach enduro, które charakteryzują się znacznie szerszymi oponami. Spowodowane jest to tym, że kolarze jeżdżą po nieutwardzanych drogach i ciężkim terenie. Można powiedzieć, że ta dyscyplina stanowi połączenie kolarstwa górskiego, które wymaga dużych umiejętności, z kolarstwem szosowym, które z kolei wymaga szybkości.
Jakie są korzyści zdrowotne z uprawiania kolarstwa?
Poprawa wydolności fizycznej oraz kondycji - kolarstwo umożliwia pokonywanie zdecydowanie dłuższych dystansów niż np. bieganie, przez co jest również dobrą opcją dla osób lubiących rekreacyjne wycieczki krajoznawcze.
Obniżenie ciśnienia, wzmocnienie serca i układu krążeniowego - wysiłek aerobowy o zmiennym nasileniu stanowi doskonałą metodę zadbania o zdrowie serca.
Kontrola wagi - trening cardio na rowerze może wspomagać spalanie tkanki tłuszczowej, a jednocześnie budowanie mięśni nóg.
Redukcja stresu - jazda na rowerze na świeżym powietrzu jest aktywnością, która umożliwia redukcję kortyzolu oraz uwolnienie się endorfin, a także dopaminy. Przebywanie na zewnątrz i zażywanie aktywności powoduje poprawę nastroju, a także wspomaga zdolności poznawcze umysłu.
Korzyści wynikających z jazdy na rowerze jest naprawdę dużo. Osoby, które pragną uprawiać ten sport bardziej wyczynowo, powinny pomyśleć o odpowiedniej suplementacji. Warto sięgnąć po kreatynę. Dobrym pomysłem jest również zażywanie L-karnityny - osoby, które korzystają z tej aktywności jako element walki o lepszą sylwetkę mogą wspomóc się preparatami przyspieszającymi spalanie tkanki tłuszczowej.
Niezależnie od sposobu uprawiania kolarstwa warto jednak suplementować kwasy omega 3, które wykazują pozytywny wpływ na zdrowie układu nerwowego oraz serca. Kolejnym suplementem, który większość osób powinna stosować cały rok jest witamina D3 wpływająca na liczne procesy biochemiczne organizmu, w tym produkcję testosteronu.
Doping w kolarstwie
Doping w kolarstwie zawodowym stanowi poważny problem, podobnie jak w każdej innej dyscyplinie, w której w grę wchodzą pieniądze. Uświadomiła to zwłaszcza afera z Armstrongiem, człowiekiem, który był uważany za jednego z najlepszych kolarzy w historii.
Kolarze korzystają głównie z substancji wspomagających wydolność, często niestety również leków na astmę oraz sterydów. Trzeba zaznaczyć, że tego typu praktyki są zabronione i potępiane, jednak zawsze znajdzie się ktoś, dla kogo zwiększenie szans na sukces sportowy jest ważniejsze niż potencjalne konsekwencje zdrowotne oraz dyskwalifikacje.
Przeczytaj także artykuł Skurcze mięśni u biegaczy i kolarzy - co je powoduje i jak sobie z nimi radzić?
